Artroz
Artroz oynaqların iltihabsız revmatizmasıdır. Bir və ya bir çox oynaqda ağrı ilə ozunu gosterer. Ağrı ilə birlikdə oynaqda tutulmalar, oynaqdan səs gəlməsi, hərəkət məhdudluğu və şəkil pozulmaları ola bilər. . Artrozda dəyişikliklər qiqirdaq degenerasiyası (köhnəlməsi) sonrası oynaq qiqırdağında başlayır.
Xəstəlik irəlilədikcə oynaq kənarlarında sümük çıxıntılar meydana gələr. Bir ya da birdən çox oynaqda görülən oynaq köhnəlməsi ya da yaşlanması olaraq təyin oluna bilər. Əvvəlcə, onurğa (xüsusilə bel və boyun nahiyələri), omba, diz, ayaq, əl barmaqları kimi çox işləyən, hərəkətli və / ya da bədən ağırlığını daşıyan oynaqlarda ortaya çıxar. Ağrı daha çox hərəkətlə olub dincəldikdə keçər ancaq bəzi hallarda uzun müddət hərəkətsizlik sonrası həbslik olaraq özünü göstərir ancaq bu həbslik yarım saatı keçməz. oynaqda gel kimi və layları vardır, ağırlığa qarşı şok absorban xüsusiyyət göstərir, oynaq və qiqirdaqi əhatə sinoviyum sürüşkənliyi təmin edər. Artrozun ana səbəbi oynaq qiqirdaqin üstünə çox yükü qaldıramamasıdır. Artroz daha çox ağır fiziki fəaliyyət tələb edən işlərdə çalışanlar, ağır məşq edən kəslər, tekrarlayıcı hərəkətlərin çox edildiyi iş, hobbi ya da məşq fəaliyyətləri edən kəslərdə daha çox görülur. Kilo çoxluğu əhəmiyyətli bir risk amildir.
risk faktorları
Yaş: artroz orta-irəli yaşların xəstəliyidir. Yaş irəlilədikcə xəstəlik görülmə sıxlığı artar. Yaşlanma ilə elastikliyin itmesi və bərpası yəni toxuma yenilənməsinin azalamasına bağlıdır.
Xüsusilə əl barmaq oynaqlarında şişlərə səbəb olar
Cins: Diz və əllərdə görülən osteoartrit qadınlarda daha sıx görülər. Omba oynağı Osteoartrit isə qadın və kişilərdə bərabər nisbətdə görülməkdədir.
Çəki: Çox kilo və köklük oynaq üzərinə minən yükü artıraraq xüsusilə diz osteoartrit inkişaf ehtimalını yüksəldir.
Oynaqlarda struktur pozulmalari: Oynaqlarda doğuşdan görülən omba çıxığı, düz dabanlidir, skolyoz kimi ya da sonradan qəza, travma, xəstəlik kimi səbəblərlə inkişaf edən struktur pozulmalari, oynağın işləyişini axsadaraq osteoartritin inkişaf risqini artırmaqdadır.
Oynaq xəstəlikləri: Osteoartrit, yoldaşlıq edən başqa hər hansı bir xəstəlik olmadan görülə biləcəyi kimi, oynaqlarda görülən xüsusilə iltihabi xüsusiyyətli xəstəliklərin oynaqda etdiyi struktur pozulmalara bağlı olaraq da inkişaf edə bilər. Gut, iltihabı romatizma xəstəliklərdə oynaq xestelikleri kimi səbəblərə bağlıdır.
Oynaqların həddindən artıq istifadə edilməsi: Peşə səbəblərlə ya da həyat tərzinə bağlı olaraq müəyyən oynaqların həddindən artıq istifadə edilməsi osteoartrit riskini artırmaqdadır.
Artroz Səviyyəsi və Müalicəsi
Artroz gənclərə nəzərən yaşlılarda daha çox görülən oynaq hərəkətlərini çətinləşdirən ağrılı bir xəstəlikdir. Oynaq nahiyəsində sümük strukturların birləşdiyi qisimdə struktur hərəkəti təmin edən oynaq mayelərin çəkilməsi, oynaq səthlərinin ziyana uğraması və düzgünsüzlük qazanması nəticəsində meydana gələr. Qığırdaq quruluşda reallaşan bu ziyan yaşlı və gənclərdə eyni ölçülərdə və eyni aqrilarda eynidir . Kişilərə görə qadınlarda daha tez-tez görülməkdədir.
Xolesterol, yaşlanma, damar xəstəlikləri, böyrək xəstəlikləri, maddələr mübadiləsi pozğunluqları xəstəliyin ortaya çıxmasının tezlesdiren faktorlardır. Xəstəliyin əsasını isə, qığırdaqların irsi quruluşundakı pozulmalar, qol qıç əzələlərinə görə nisbətsiz bədən ölçülərinə (köklük) sahib olması bu vəziyyət nəticəsində oynaqlarda həddindən artıq yük dusmesi ile oynaqin ziyan görməsi, travma vəziyyətləri və oynaqlarda çox yüklenilerek edilən davamlı işlər artroz’a səbəb olmaqdadır.
Artroz olan adam narahatlığı dərhal fərq edə bilər, lakin yenə də klinik testlər və rentgenlerle xəstəliyin ölçüsü, zedelenmenin ölçüsü araşdırılmalı bunu görə müalicə üsulları seçilməlidir. Ayrıca problemli oynaq nahiyəsinə maye alınması mayenin araşdırılıb vəziyyətin ölçülərinin başa düşülməsi da çox əhəmiyyətlidir. Müalicəyə başlamaq üçün, ilk növbədə, xəstə ilə danışılmalı ilk müalicə üsulu olaraq təbii yollar seçilməlidir. Təbii olan bu yollar yüngül məşq, oynaqdaki yükü azaltmaq üçün kilo vermə, iş yüngülləşdirmə kimi üsullar olub ağrını azalatmaq lazimdir.
Necə Müalicə Edilir?
Artrozun deqiq müalicəsi yoxdur, ümumiyyətlə şikayətləri və simptomları azaltmaq və daha irəli qiqirdaq zedelenmesinin qarşısının alınması lazimdirƏvvəlcə ağrı və iltihab azaltmaq üçün , müayinə tapintilarina görə isti ya da soyuq tətbiq ancaq kəskin hücumda soyuq tətbiq, fizioterapevtik müalicə, məşq, kinesioband müalicəsi,nevral terapiya və s müalicələr edilə bilər. fizioterapevtik müalicə və reabilitasiya mövcud müalicə üsulları içində ən məntiqlisi və ucuzudur. Xəstəyə zərər vermədən xəstəliyin əlamətlərini yüngülləşdirir və artrozun irəliləməsini yavaşladır. Artrozlarda 15 ilə 21 seanslıq müalicə ümumiyyətlə kafi olmaqdadır. Hərəkətsizlik həm oynaqda maddələr mübadiləsinin salaraq, hemde oynaq ətrafı əzələlərin zəifləməsi nəticəsində əlavə yüklənmənin artması ilə artroza səbəb olur ya da şiddətləndirir. Bu baxımdan hərəkət tələb olunur, ancaq həddindən artıq məcburedici hərəkət ya da idman fəaliyyətləri də artroza səbəb ola bilər.fizioterapevtik müalicəyə və digər müalicələrə cavab alına bilməyən ağır hadisələrdə cərrahı müalicə var.
