Dövrümüzün çətin günlərini yaşayırıq desəm
yanılmaram. Bu gün bütün dünyanı silkələyən məhəlli müharibələr, epidemiyalar
bəşəriyyəti bir sıra suallar qarşısında qoyub. Gedən müharibələr və yayılan
epidemiyalar bir təsadüfdür, yoxsa hansısa «ilahi» bir əlin vasitəsilə həyata
keçirilir? Yoxsa bu qlobal problemlərdən biri sayılan əhali sayının artımının
qarşısının alınmasına hesablanıb?... Təbii ki, suallar çox,
cavablar isə mücərrəddir. Real olan isə son 10 illiyimizin müharibələrinin heç
birinin təsadüfdən deyil, hansısa güclərin vasitəsilə başlaması və davam
etməsidir. Bəs bu uzanan əllərin katalizator rolunu daşımasında məqsəd nədir?
Təbii ki, əsas iqtisadi, regional və ən nəhayət əhali artımının qarşısının
alınmasına hesablanmış maraqlar. Bu məqamda vaxtı ilə ingilis
iqtisadçı-alimi Tomas Robert Maltusun qələmə aldığı "Əhalinin sayı (populyasiyası)
nəzəriyyəsi" kitabı yada düşür. Deməli, bəzi Qərb dairələrinin bu gün də
Maltusu peyğəmbər sayması təsadüfi deyilmiş. Alim hələ 18-ci əsrin sonlarında
deyirdi ki, insan sayının artmasının qarşısını almaq üçün müharibələrin baş
verməsi və epidemiyaların yayılması mütləqdir. Bir çox alimlər Maltusun bu
nəzəriyyəsini «vəhşi nəzəriyyə» adlandırsa da bunun yayılmasında bəzi
zərurətlərin olması şübhə doğurmur. Maltus əhalinin sayının qida
maddələrinin kəmiyyəti ilə uzlaşmadığını söyləyir və fikrinə sübut olaraq hətta
bir düstur da irəli sürürdü. Bu düstura görə dünya əhalisinin sayı həndəsi
silsilə üzrə, qida maddələrinin kəmiyyəti isə ədədi silsilə ilə artır. Görünən
odur ki, bütün dünyanı bürüyən məhəlli müharibələr, epidemiyalar sanki bir
gizlin əl vaitəsi ilə Maltusun ideyalarını həyata keçirir. Təbii ki, bu gün Maltusun
kabusu Yer kürəsində dolaşarkən kütləvi insan qırgınlarına lüzumsuz halda qol
qoyanlar boş yerə özlərinə haqq qazandırmasınlar. Çünki Maltusdan fərqli olaraq
hələ də ruhunu Mefistotellərə satmayan alimlər vardır ki, onlar insanları məhv
edən deyil, xilas edə biləcək kəşflər edir və edəcəklər. O cümlədən müharibə və
koronavirus epidemiyasından da qurtuluş yolunun tapılması mümkün olacaq. Ancaq
nə vaxt? Başa düşülən məqam odur ki, bu
tapıntı da həmin «ilahi» qüvvənin istədiyi vaxtda baş verəcək. Necə ki, tarixdə
bir çox ölkələri mübaribədən də betər viran qoyan epidemiyalar kimi hələ
məhvetmə prosesini yaşayır. Xatırladaq ki, bəşər tarixində
taunun üç ən ağır pandemiyası məlumdur: 527-ci ildən 580-ci ilə qədər
davam edən birinci pandemiya tarixə "Justinianın taunu" adı ilə daxil
olmuşdur. O, Misirdəbaşlamış, Aralıq dənizininliman şəhərlərinə və
digər Yaxın Şərq ölkələrinə yayılmış və Avropayakeçmişdir. Bu pandemiya
zamanı təxminən 100 min insan tələf olmuşdur. "Böyük", yaxud
"qara ölüm" adlı, 50 milyondan artıq insan tələfatına səbəb olmuş
ikinci pandemiya 1334-cü ildə Çindəbaş vermiş, sonralar Hindistana,
Afrikayavə Avropayayayılmışdır. 1352-ci ildə Avropanınəhalisinin
1/3 hissəsi, 25 milyon adam taundan məhv olmuşdur. 1364-cü ildə taun Asiyadan
Rusiyanınşimal-qərb, mərkəzi və cənub-şərq vilayətlərinə keçmişdir...
1442-ci ildə Venesiyadavə demək olar ki, eyni vaxtda Rusiyada ilk dəfə
olaraq taun əleyhinə karantin tədbirləri tətbiq edilmişdir. Taunun üçüncü pandemiyası
1894-cü ildə Honkonqdabaşlamış bir milyondan çox insanın tələfatına səbəb
olmuşdur. Sonrakı 10 ildə taun dünyanın bütün kontinentlərinin 87 liman
şəhərlərinə yayılmış, 12 milyondan artıq insan qırılmışdır… Günümüzdəki epidemiya da
özünün sərt üzünü bəşəriyyətə göstərməkdədir. Belə ki, koronavirus
pandemiyasının yayılma arealı günü-gündən genişlənir. Tələf olanların sayı da
dünyada dinamik şəkildə artmaqdadır. Xatırladaq ki, koronavirus
infeksiyası ötən ilin dekabrında Çinin Uhan şəhərində yayılmağa başlayıb.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) son rəsmi statistikasına görə, dünyada
virusa yoluxanların sayı 200 min nəfəri, həlak olanların sayı 8 mini ötüb,
sağalanların sayı isə 82 813 nəfərdir. Pandemiya elan olunan epidemiya 167
ölkədə yayılıb. ÜST fevralın 11-də infeksiyanın adını COVID-19 qoyub, martın
11-də isə koronavirusu pandemiya elan edib. Son zamanlaradək elm üçün
naməlum qalan virusun müalicəsinin tapılması üzərində alimlər hələ də baş
sındırır. Sars virusunun qohumu adlandırılan virus isə dekabrdan bu yana
minlərlə can alıb və almaqdadır. Bəşəriyyət isə virusun qarşısını alacaq «ağ
atlı oğlan»ın nə vaxt peyda olacağını səbirsizliklə gözləməkdədir… Günümüzdəki epidemiyanın ağır
fəsadlarının nə qədər çəkəcəyi isə qeyd etdiyimiz kimi hələ ki, bir müəmmadır.
Bilinən yalnız odur ki, bu «dəyirman» da deyəsən hələ çox su aparacaq.
Üzərimizə düşən isə bu pandemiyadan qorunmaq və ətrafımızı yoluxdurmamaq üçün
göstərilən tövsiyələrə ciddi əməl etməyimizdir. Allah xalqımızı, millətimizi
bu «ilahi» qüvvənin şərindən qorusun… Asəf ABBASOV
