Azərbaycan Vətən müharibəsi zamanı qalib olduqdan sonra İran öz maraqlarını müdafiə etmək üçün Cənubi Qafqaz regionunda daha təşəbbüskar olmağını göstərməyə çalışmışdı.  Amma bu baxımdan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini sözdə qeyd etsə də əməldə dəstəkləmədi.

Azərbaycan Zəngəzur dəhlizinin açilması bölgə üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu qeyd edərək, İranın da bu lahiyyədə iştirakını dəstəklədiyini bildirmişdir. Azərbaycan düşünürdü ki, İran mümkün qədər sülh ideyalarını irəli sürəcək, sərhəddə, həmçinin işğaldan azad edilmiş ərazilərdə bərpa işlərinin həyata keçirilməsində, o cümlədən, Zəngəzur dəhlizinin açılmasında maraqlı olduğunu göstərəcəkdir. Lakin İran bu lahiyyələri dəstəkləməkdə maraqlı olmadı.

Maraqlıdır. İran Zəngəzur dəhlizinin açılmasını niyə istəmir?

İran dövləti hər zaman Azərbaycanı və Türkiyəni özünə təhtit kimi qəbul edir və düşünür ki, quru yolların  olması sözsüz Türk dünyasının güclənməsi deməkdir. Həmçinin Azərbaycanın İran ərazisindən Naxçıvanla olan əlaqəsini aradan qaldıracaq. Əslində kommunikasiya xətlərinin açılması prosesində İranın da bu prosesə müəyyən dərəcədə aktiv rol alan dövlət kimi yer alması – xüsusilə də nəqliyyat dəhlizindən birlikdə istifadəsi, həmçinin Culfa üzərindən İrana yükdaşımaların həyata keçirilməsi və başqa məsələlər də bütövlükdə müzakirə oluna bilər.

Burada belə bir sual ortaya çıxır. Bəs İran niyə Azərbaycanla Türkiyəni özünə təhdid hesab edir?

Qərb ölkələri, ABŞ və İsrail  başda olmaqla iddia edirlər ki, İran nüvə enerjisi adı altında nüvə silahı əldə etmək istəyir, bu da gələcəkdə Qərb ölkələri üçün təhdid deməkdir. Bildiyimiz kimi Türkiyə NATO ölkəsidir və Azərbaycan  Türkiyə ilə qardaş ölkədir, həmçinin İran ərazisində 35. 000 000 azərbaycanlı yaşayır, İranda anlayır ki, bu ölkələrlə müharibə edərsə, orada yaşayan azərbaycanlılar öz qardaşları ilə döyüşməyəcək. Bax, buna görə də İran bu ölkələri özünə regional, siyasi müstəvidə təhlükə kimi görür.

Eyni regionda sülhün pozulması əslində heç bir tərəfə sərf etmir: Həm  İran-Amerika arasında illərdir davam edən soyuq müharibə, tətbiq olunan sanksiyalar, həm Rusiyanın hazırkı Ukrayna ilə olan münasibəti, həm də Türkiyənin Yaxın Şərq ölkələri ilə münasibəti, Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri və sairə. Ancaq biz inanırdıq ki, qonşu və dost ölkə İran öz siyasi kursunu dəyişərək. Azərbaycanla olan əməkdaşlıq əlaqələri daha da dərinləşəcək və strateji tərəfdaşlıq səviyyəsi yüksələcək. Əfsus ki, bu olmadı...