Azərbaycandan dünyaya daha bir nümunə: İsrail qəzeti ölkəmizdən nələr yazdı?
İsrailin “Jerusalem Post” qəzeti Azərbaycanla bağlı və ölkəmizdə tolerantlığın təbliğinə həsr olunmuş məqalə dərc edib.
GunAz.az həmin məqaləni təqdim edir:
“Təhsildə Sülhün və Mədəni Tolerantlığın Monitorinqi İnstitutunun (IMPACT-SE) yeni hesabatı Azərbaycanın təhsil sahəsində əhəmiyyətli irəliləyiş əldə etdiyini və antisemitizm tərifini dərsliklərə daxil edən ilk müsəlman ölkəsi olduğunu müəyyən edib. Dünən dərc edilən hesabat Özbəkistan və Qazaxıstana da nəzər salan “Ruderman Ailəsi Fondu” ilə birgə hazırlanmış Mərkəzi Asiyada təhsil proqramları üzrə tədqiqatın bir hissəsidir.
Hesabatda yəhudilərə və İsrailə müsbət münasibət, həmçinin Holokostun altı milyon yəhudinin soyqırımı kimi tanınması vurğulanır. 2024-2025-ci tədris ili üçün İsrail-Fələstin münaqişəsinə daha balanslı baxmaq üçün müəyyən bölmələr çıxarılıb. Tədris materialları dünyəviliyi, müxtəlifliyi və inklüzivliyi təbliğ edir. Tədqiqatda Azərbaycanın milli kurikulumundan 53 dərslik təhlil edilib və onların hamısında İsrailin təqdimatında ciddi dəyişikliklər göstərilib. Dərsliklərdə daha çox neytral dildən istifadə olunur. “İşğal olunmuş” kimi terminlər “tutulmuş” ifadəsi ilə əvəzlənib.
Eyni zamanda, dərsliklər İsraili texnoloji və kənd təsərrüfatı innovasiyalarının mərkəzi kimi təqdim edir, onun inkişaf etmiş suvarma sistemlərini davamlılıq modeli kimi göstərir. 11-ci sinif coğrafiya dərsliyində İsrail texnologiyası qlobal problemlərin həlli üçün bir vasitə kimi yerləşdirilib. Beynəlxalq əməkdaşlıq anlayışının inkişafına kömək edir.
Azərbaycan dərslikləri yəhudiliyə və digər milli azlıqlara hörmət nümayiş etdirir. Yəhudi simvolları və ibadət yerləri qeyd olunur. 1-ci sinif üçün “Dünyanı anlamaq” dərsliyində dini müxtəliflikdən bəhs edilir. Burada Azərbaycanda sinaqoq və kilsənin təsvirləri də var. Bundan əlavə, üçüncü sinif şagirdləri üçün tədris vəsaiti rəngli kağızdan dini simvollar, o cümlədən “Davud Ulduzu” yaratmaq və onların mənasını müzakirə etməyi təklif edir. 6-cı sinif dərsliyində Bibliyadakı qurbanlıq hekayəsinin yəhudi və müsəlman variantları yan-yana təqdim olunur. İnklüzivliyin diqqətəlayiq nümunəsi Milli Qəhrəman Albert Aqarunovun yəhudi mənşəli olmasıdır. Baxmayaraq ki, bu məqam əvvəllər tədris materiallarında bu qədər aydın şəkildə qeyd edilməmişdi. Hesabatda Azərbaycanın Holokost təlimi yüksək qiymətləndirilib və bu, altı milyon yəhudinin sistematik soyqırımı kimi müəyyən edilib. Dərsliklərdə nasistlərin vəhşilikləri, konsentrasiya düşərgələri və antisemit qanunlarının təsvirləri və hekayələri var. 9-cu sinif tarix dərsliyində antisemitizmin aydın tərifi verilmiş, Azərbaycan müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi ilk ölkə kimi onu öz kurrikuluma daxil etmişdir.
Proqram həmçinin Çar Rusiyasında yəhudilərin təqibini və Dreyfus məsələsini əhatə edir. Tələbələrin antisemitizm haqqında anlayışlarını Holokostdan kənarda genişləndirir.
“Ruderman Ailəsi Fondunun” prezidenti araşdırmanın əhəmiyyətini vurğulayaraq onu “bölgənin tolerantlıq və hörmətə sadiqliyinə işıq tutan təməlqoyma hesabatı” adlandırıb. IMPACT-SE-nin baş direktoru Markus Şeff Azərbaycanın İran, Rusiya və Türkiyə ilə həmsərhəd olan dünyəvi, etnik türk dövləti kimi geosiyasi mövqeyini qeyd edib. O vurğulayıb ki, ifrat islamçı dəyərlərin tolerantlıq və inklüzivlik lehinə rədd edilməsi digər müsəlman ölkələri üçün nümunədir. Dünya Yəhudi Agentliyinin fəxri səfiri Roman Qureviç qeyd edib: “Azərbaycan bütün dinlərə və vətəndaşlara tolerantlıq və hörmət məsələlərində bütün dünyaya nümunə ola bilər. Bu ölkə ilə yəhudi xalqı arasındakı əlaqə əsrlərə gedib çıxır və müasir dövrdə möhkəmlənməkdə davam edir”.
